Nato
in Spagna intorno al 4a.C, Lucio Anneo Seneca fu a Roma fin da giovanissimo e
lì ebbe modo di studiare retorica
e di avvicinarsi allo stoicismo.
Intrapresa
la carriera politica nel 31 d.C., nel giro di pochi anni fu senatore.
Fortemente
critico nei confronti del potere, specie quando dispotico e ottuso, fu in
attrito con Caligola, che lo condannò a morte, per poi graziarlo, perché lo
riteneva in combutta con Germanico, suo storico rivale.
Claudio, il successore di Caligola, lo condannò all’esilio con l’accusa di aver preso parte ad una congiura di palazzo: Seneca poté far ritorno a Roma grazie ad Agrippina, -la moglie di Claudio-, la quale intendeva farne il precettore per il proprio figlio Nerone.
Alla morte di Claudio nel 54 d. C., Nerone salì al potere appena sedicenne.
Guidato dai consigli di Seneca, il giovane imperatore si distinse per cinque anni di buon governo, fino a quando, volendo emanciparsi tanto dal maestro quanto dalla propria stessa madre, uccise Agrippina nel 59 d. C e condannò a morte l’altro, accusandolo di aver preso parte alla congiura dei Pisoni nel 65 d. C.
Stoicamente il filosofo scelse il suicidio.
Tra
le opere di Seneca (trattati De clementia e De beneficiis; le Lettere a Lucilio; le Naturales Quaestiones; alcune tragedie), i dieci Dialoghi
costituiscono la summa del suo pensiero sulla vita, sulla morte, sulla
clemenza, sull’ozio, sulla costanza, sulla tranquillità dell’animo.
Tra i Dialoghi, il De brevitate vitae colpisce per la modernità dell’idea espressa di e sul tempo.
Maior
pars mortalium, Pauline, de naturae malignitate conqueritur, quod in exiguum
aevi gignimur, quod haec tam velociter, tam rapide dati nobis temporis spatia
decurrant, adeo ut exceptis admodum paucis ceteros in ipso vitae apparatu vita
destituat. Nec huic publico, ut opinantur, malo turba tantum et inprudens
vulgus ingemuit: clarorum quoque virorum hic adfectus querellas evocauit […]
Non
exiguum temporis habemus, sed multum perdidimus. Satis longa vita et in
maximarum rerum consummationem large data est, si tota bene conlocaretur; sed
ubi per luxum ac neglegentiam diffluit, ubi nulli bonae rei inpenditur, ultima
demum necessitate cogente quam ire non intelleximus transisse sentimus.[…] Ita
est: non accipimus breuem vitam sed facimus nec inopes eius sed prodigi sumus.
Sicut amplae et regiae opes, ubi ad malum dominum peruenerunt, momento
dissipantur, at quamvis modicae, si bono custodi traditae sunt, usu crescunt,
ita aetas nostra bene disponenti multum patet […]
Quid
de rerum natura querimur? Illa se benigne gessit: vita, si uti scias, longa
est. Alium insatiabilis tenet avaritia, alium in supervacuis laboribus operosa
sedulitas; alius uino madet, alius inertia torpet; alium defetigat ex alienis
iudiciis suspensa semper ambitio, alium mercandi praeceps cupiditas circa omnis
terras, omnia maria spe lucri ducit; quosdam torquet cupido militiae, numquam
non aut alienis periculis intentos aut suis anxios […]
Seneca, De brevitate vitae
Non exiguum temporis habemus, sed multum perdidimus. Satis longa vita et in maximarum rerum consummationem large data est, si tota bene conlocaretur; sed ubi per luxum ac neglegentiam diffluit, ubi nulli bonae rei inpenditur, ultima demum necessitate cogente quam ire non intelleximus transisse sentimus.[…] Ita est: non accipimus breuem vitam sed facimus nec inopes eius sed prodigi sumus. Sicut amplae et regiae opes, ubi ad malum dominum peruenerunt, momento dissipantur, at quamvis modicae, si bono custodi traditae sunt, usu crescunt, ita aetas nostra bene disponenti multum patet […]
Quid de rerum natura querimur? Illa se benigne gessit: vita, si uti scias, longa est. Alium insatiabilis tenet avaritia, alium in supervacuis laboribus operosa sedulitas; alius uino madet, alius inertia torpet; alium defetigat ex alienis iudiciis suspensa semper ambitio, alium mercandi praeceps cupiditas circa omnis terras, omnia maria spe lucri ducit; quosdam torquet cupido militiae, numquam non aut alienis periculis intentos aut suis anxios […]
Nessun commento:
Posta un commento